De herkenbare geur van oude boeken
Bij het openen van een oud boek worden veel mensen direct teruggevoerd naar een bibliotheek, schooltijd of kringloopwinkel. Die typische geur van oude boeken is voor de een nostalgisch en voor de ander gewoon opvallend. Maar waar komt die geur eigenlijk vandaan en waarom ruiken oude boeken anders dan nieuwe?
Waaruit bestaat een boek eigenlijk?
Om te begrijpen waarom oude boeken zo ruiken, is het handig om te weten waar een boek uit bestaat. Papier wordt vooral gemaakt van houtvezels. In hout zitten verschillende natuurlijke stoffen, zoals cellulose en lignine. Daarnaast worden in het productieproces onder andere lijm, inkt en soms coatings gebruikt. Al deze materialen veranderen langzaam door de jaren heen.
De rol van lignine in papier
Lignine is een stof die van nature in hout voorkomt. Het zorgt ervoor dat een boom stevig blijft staan. In papier is lignine minder gewenst, omdat het kan verkleuren en verouderen. Toch zit er in veel soorten papier nog lignine. Onder invloed van zuurstof en licht breekt lignine langzaam af. Dit zorgt niet alleen voor de bekende gele of bruine verkleuring van oude pagina’s, maar ook voor het vrijkomen van geurstoffen.
Waarom ontstaan er geuren bij veroudering?
Wanneer papier ouder wordt, vinden er chemische reacties plaats. De cellulose en lignine in het papier vallen langzaam uit elkaar. Bij dit afbraakproces ontstaan vluchtige organische stoffen, ook wel VOC’s genoemd. Deze stoffen kunnen we ruiken, zeker als er veel boeken in dezelfde ruimte staan, zoals in een bibliotheek of archief.
Typische geuren uit oude boeken
In oude boeken worden vaak geuren herkend die doen denken aan vanille, hout, gras of zelfs een lichte muffe lucht. Een deel hiervan komt door stoffen zoals vanilline, die ontstaan tijdens het verouderingsproces van lignine. Daarnaast kunnen ook de inkt, de lijm van de rug en eventuele stoffen op de kaft bijdragen aan de totale geur.
Invloed van bewaaromstandigheden
Niet alle oude boeken ruiken hetzelfde. De plek waar ze bewaard zijn, speelt een grote rol. Boeken die jarenlang in een vochtige kelder of schuur hebben gelegen, kunnen een muffe, schimmelachtige geur krijgen. In een droge, goed geventileerde kamer blijft de geur vaak subtieler en aangenamer. Temperatuur, luchtvochtigheid en licht hebben allemaal invloed op het verouderingsproces van papier en dus ook op de geur.
Waarom vinden veel mensen de geur prettig?
De geur van oude boeken wordt vaak als rustgevend en nostalgisch ervaren. Dat komt niet alleen door de chemie, maar ook door onze herinneringen. Wie vroeger veel las, koppelt die geur onbewust aan ontspanning, vakantie of rustige middagen. Zo wordt een simpele geur ineens een gevoel van veiligheid of herkenning.
Nieuwe boeken versus oude boeken
Nieuwe boeken ruiken weer heel anders. Daar ruik je vooral de verse inkt, de nog niet verouderde lijm en soms de coating van de kaft. Naarmate een boek ouder wordt, verschuift de geur steeds meer naar de typische oude-boekengeur die veel mensen zo bijzonder vinden. Die geur is dus eigenlijk het verhaal van het papier, verteld in langzaam veranderende geurmoleculen.
