Wat er in je brein gebeurt als je gaapt
Iedereen kent het: je zit naast iemand die gaapt en nog voordat je er erg in hebt, moet jij ook gapen. Het voelt bijna alsof je geen keuze hebt. Maar wat gebeurt er nou precies in je brein op het moment dat je een ander ziet gapen?
Onderzoekers denken dat het te maken heeft met speciale hersencellen, de zogenoemde spiegelneuronen. Deze cellen worden actief als je iemand anders iets ziet doen, bijvoorbeeld lachen, geeuwen of een glas water pakken. Je brein spiegelt als het ware het gedrag van de ander, waardoor jij dezelfde neiging krijgt.
Bij gapen lijkt dit effect extra sterk te zijn. Je ogen zien iemand met open mond diep ademhalen, je brein herkent het patroon en activeert automatisch dezelfde reactie. Daarom kun je soms al gapen als je alleen maar leest over gapen of eraan denkt.
Heeft gapen te maken met moe zijn
Gapen wordt vaak gekoppeld aan vermoeidheid, maar dat is niet het hele verhaal. Natuurlijk gaap je vaker als je slaperig bent of je je verveelt, maar je kunt ook gapen als je gespannen bent of je moet concentreren. Denk aan iemand die vlak voor een belangrijk examen ineens meerdere keren achter elkaar gaapt.
Een veelgebruikte uitleg is dat gapen helpt om je brein op te frissen. Door diep in te ademen, komt er extra zuurstof in je lichaam en raak je korte tijd alerter. Ook zijn er theorieën dat gapen helpt om de temperatuur in je hersenen te reguleren. Door de diepe ademhaling en de beweging van je kaak kan je lichaam warmte beter kwijt.
Dat verklaart waarom je niet alleen gaapt als je bijna in slaap valt, maar ook in situaties waarin je brein hard moet werken of juist even uit zijn concentratie raakt.
Waarom is gapen zo aanstekelijk
De rol van emoties en verbondenheid
Een interessante gedachte is dat aanstekelijk gapen iets zegt over hoe we met andere mensen verbonden zijn. Uit onderzoeken komt naar voren dat mensen eerder mee gapen met familie, vrienden of mensen die ze aardig vinden dan met volslagen vreemden. Dat zou betekenen dat gapen ook een sociale functie heeft.
Door onbewust gedrag van anderen over te nemen, zoals gapen, laten we zien dat we bij dezelfde groep horen. Het is een soort stille manier om af te stemmen op elkaar. Je merkt het bijvoorbeeld in een vergadering waarin één persoon begint te gapen en de rest langzaam volgt. Zonder dat iemand iets zegt, deelt iedereen hetzelfde gevoel van vermoeidheid of verveling.
Waarom sommige mensen minder vaak mee gapen
Niet iedereen heeft evenveel last van aanstekelijk gapen. Sommige mensen merken dat ze nauwelijks reageren als een ander gaapt. Mogelijk speelt concentratie hierbij een rol. Als je heel diep ergens in zit, bijvoorbeeld in een spannend boek of een ingewikkelde taak, registreert je brein het gaapmoment van de ander minder sterk.
Ook worden er verbanden gelegd met hoe goed mensen emoties van anderen kunnen aanvoelen. Wie minder gevoelig is voor gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal, gaapt mogelijk minder snel mee. Dat betekent niet dat er iets mis is, maar laat vooral zien hoe verschillend onze breinen omgaan met prikkels uit de omgeving.
Is aanstekelijk gapen gevaarlijk
Aanstekelijk gapen is volkomen normaal en hoort bij hoe ons brein werkt. Het is geen teken dat je ziek bent of een probleem hebt. Zolang je niet extreem veel gaapt en je je verder goed voelt, is er niets om je zorgen over te maken.
Merk je dat je de hele dag door moet gapen en je constant moe bent, dan kan het wel zinvol zijn om te kijken naar je slaap, stressniveau en dagelijkse routines. Vaak ligt de oorzaak dan niet bij het aanstekelijke gapen zelf, maar bij een tekort aan rust of ontspanning.
