Herkomst van het spreekwoord
Het Nederlandse spreekwoord ‘de kogel is door de kerk’ wordt vaak gebruikt op het moment dat er eindelijk een beslissing is genomen, meestal na een lange periode van twijfel of overleg. Maar waar komt deze uitdrukking eigenlijk vandaan?
De oorsprong van het spreekwoord stamt uit de tijd van de Tachtigjarige Oorlog. In die periode werd het Nederlandse grondgebied vaak belegerd en waren kerken soms betrokken in gevechten. Kerken werden namelijk veelal gezien als centrale of heilige plekken in een stad of dorp. Wanneer in een belegering een kogel door een kerk werd geschoten, werd dit gezien als een daad zonder terugweg: een teken dat de strijd bittere ernst was geworden. Vanuit deze betekenis is de metafoor ontstaan voor het nemen van een onomkeerbaar besluit.
Wat betekent het spreekwoord tegenwoordig?
In de huidige tijd betekent ‘de kogel is door de kerk’ simpelweg dat er eindelijk een besluit is genomen over een moeilijk of langlopend vraagstuk. Het wordt vaak gebruikt in de politiek, bedrijfsleven en ook in het dagelijks leven. Denk bijvoorbeeld aan situaties waarin mensen lang twijfelen over het kopen van een huis, het starten van een eigen bedrijf of het doorvoeren van veranderingen op het werk.
Voorbeeld uit het dagelijks leven
Stel, iemand twijfelt al maanden of hij of zij wil verhuizen. Na lang wikken en wegen hakken ze uiteindelijk de knoop door. In dat geval zou een familielid of vriend kunnen zeggen: “Aha, de kogel is door de kerk. Jullie gaan verhuizen!”
Waarom gebruiken we nog steeds spreekwoorden?
Spreekwoorden zijn een belangrijk onderdeel van onze taal. Ze brengen betekenis over op een beeldende manier die vaak krachtiger is dan een letterlijke omschrijving. Bovendien geven ze onze taal kleur en helpen ze emoties of situaties op een treffende manier te omschrijven. Dat we een eeuwenoud spreekwoord als ‘de kogel is door de kerk’ nog steeds gebruiken, laat zien hoe levendig de Nederlandse taal is.
Andere spreekwoorden met een soortgelijke betekenis
Er zijn ook andere Nederlandse uitdrukkingen die aangeven dat er een beslissing is genomen. Denk bijvoorbeeld aan ‘de knoop doorhakken’, wat vrijwel dezelfde betekenis heeft. Ook ‘nu is het gedaan met twijfelen’ of ‘er is geen weg meer terug’ worden wel eens in vergelijkbare contexten gebruikt.
Samenvattend
‘De kogel is door de kerk’ is een uitdrukking die aangeeft dat er eindelijk een beslissing is genomen na een periode van twijfel. Het komt oorspronkelijk uit een oorlogstijd waarin het letterlijk doorboren van een kerk met een kogel symbool stond voor een onomkeerbare daad. Vandaag de dag wordt het spreekwoord nog steeds veel gebruikt in zowel formele als informele situaties. Begrijp je een spreekwoord, dan begrijp je vaak ook beter wat er in een gesprek wordt bedoeld. Zo wordt taal niet alleen functioneel, maar ook rijker en boeiender.
