Wat gebeurt er in de lucht als het gaat regenen
Veel mensen herkennen het: nog voordat de eerste druppels vallen, ruik je dat het gaat regenen. Het lijkt bijna magisch, maar er zit een heel gewone, natuurkundige uitleg achter. In de lucht zweven voortdurend stofdeeltjes, pollen en kleine restjes van planten. Als de lucht lang droog is geweest, hopen deze deeltjes zich op op de grond, op bladeren en op stoepen.
Wanneer de eerste regendruppels vallen, botsen ze met kracht op deze oppervlakken. Bij die botsing komen piepkleine luchtbelletjes vrij die naar boven schieten en uit elkaar knappen. Daarbij nemen ze de geuren van de grond en de omgeving mee de lucht in. Je neus vangt deze mengeling van stoffen razendsnel op, waardoor je die herkenbare regengeur ruikt.
De officiële naam van de regengeur
De geur die je ruikt als het begint te regenen op droge grond heeft zelfs een officiële naam: petrichor. Deze term is samengesteld uit twee Griekse woorden. Het eerste deel, petra, betekent steen. Het tweede deel, ichor, verwijst naar de mythische vloeistof die door de aderen van de goden stroomde. Samen vormt het een poëtische naam voor de “essentie” die vrijkomt uit droge aarde wanneer het regent.
Petrichor wordt vooral sterk wanneer het lang droog is geweest. De bovenste laag van de bodem absorbeert dan oliën en stoffen die door planten worden uitgescheiden. Bij de eerste regenbui komt een deel van die stoffen los en verspreidt zich in de lucht. Dat geeft die typische, bijna nostalgische geur die veel mensen als prettig ervaren.
Waarom regen in de stad anders ruikt dan op het platteland
Op het platteland lijkt regen vaak frisser te ruiken dan in de stad. Dat komt doordat de samenstelling van de lucht en de bodem anders is. Tussen gras, bomen en akkers zitten meer natuurlijke oliën, bacteriën en plantenresten. Als daar regen op valt, mengt de vrijgekomen petrichor zich met de geur van groen en aarde.
In de stad reageert regen juist met asfalt, beton en uitlaatgassen. Ook daar komt petrichor vrij, maar die geur kan zich vermengen met bijvoorbeeld luchtvervuiling en straatvuil. Daardoor kan de geur minder fris of zelfs wat muf aanvoelen. Toch herkennen veel mensen ook in de stad nog steeds dat “het gaat zo regenen”-moment.
De rol van bacteriën in de regengeur
Een belangrijke rol in de regengeur is weggelegd voor bodembacteriën, vooral actinobacteriën. Deze micro-organismen maken een stof aan die geosmine heet. Geosmine heeft een heel aardse geur die mensen zelfs in heel lage concentraties al kunnen ruiken. Wanneer de bodem opdroogt, vormen deze bacteriën sporen. Bij regen komen die sporen, samen met geosmine, makkelijker in de lucht terecht.
Onze neus is verrassend gevoelig voor geosmine. Sommige wetenschappers denken dat dit een evolutionair voordeel was: water en vochtige plekken waren belangrijk om te overleven, dus het was handig om de geur van natte aarde snel te herkennen.
Waarom vinden zoveel mensen de geur van regen zo fijn
Naast de chemische verklaring is er ook een gevoelsmatige kant. De geur van regen wordt vaak gekoppeld aan verkoeling na een hete dag, aan binnen zitten met een kop thee of aan wandelingen in het bos. Je hersenen slaan die herinneringen op en koppelen ze aan de geur. Daardoor voelt petrichor voor veel mensen rustgevend en vertrouwd aan.
Of je nu in de stad woont of op het platteland, de volgende keer dat je die eerste regendruppels ruikt, weet je dat je eigenlijk een mix van oliën, bacteriën en bodemdeeltjes oppikt. Een alledaags natuurwonder, dat je neus gratis en voor niets aan je doorgeeft.
